Yaratıcı bir çocuk yetiştirmek

Yaratıcı bir çocuk yetiştirmek

“Bütün çocuklar sanatçı ruhuna sahip olarak doğarlar,
önemli olan büyürken bu ruhu koruyabilmektir.” – Picasso

‘Yaratıcılık’ gözlemleyerek, araştırarak ve deneyerek yeni fikirler üretme ve uygulama sürecidir. Çocuklarda ‘yaratıcılık’ sonuçta elde edilen ya da yaratılan ile değil, yaşadıkları deneyimlerin oluşum süreci sırasında gelişir.

‘Yaratıcılık’ bir yetenek değildir. Birşeyi diğerlerinden daha iyi yapmak da değildir.

Yaratıcılık düşünmek, incelemek, gözlemlemek, keşfetmektir…

Çocukların hayal gücü çok geniştir, etraflarını keşfetme, yeni olanı tanıma, deneme yolu ile öğrenme, hata yapma korkusu olmadan uygulayabilme özelliklerine doğuştan sahiptirler. Bu nedenle bir çok çocuk yetişkinlerden çok daha yaratıcıdır. Çocuklarımızın önüne kurallar ve sınırlar koymaya, keşfetme ve deneme arzularını engellemeye başladığımızda yaratıcılıklarının önüne yavaş yavaş bir duvar örmeye başlarız. Tabii ki sosyal yaşam çerçevesi içerisinde uymaları gereken kurallar ve sınırları öğretmek iyi bir anne babanın görevidir. Çocuğun yaratıcılığını, keşfetme, deneme ve öğrenme arzularını kırmadan onu yaşama hazırlamak ve büyütmek gerçekten çok zor bir iştir, ancak asla imkansız değildir.

İşte size çocuğunuzun yaratıcı yönünü geliştirmesine yardımcı olacak bir kaç öneri,

• Merak duygusunu alevlendirin

  Çocuklar meraklıdır ve soru sormayı severler. Onların bu sorularını cevapsız bırakmayın, mümkün olduğunca yaptığınız şeyleri onlara açıklayarak yapın. Karşılığında onlarında fikrini sorun ve cevaplarını mutlaka dinleyin. Örneğin örgü örüyorsanız bunun bittiğinde ne olacağını söyleyin, yünleri gösterin, hangi düğmeyi kullanacağınız konusunda fikir danışın.

• Özgür bir çalışma ortamı yaratın

  Hiç bir kural olmadan, özgürce çalışabileceği faaliyet saatleri yapın. Bu çalışma sırasında kırılabilecek, kirlenecek eşyaları önceden kaldırın ve kıyafetleri buna göre seçin, gerekiyorsa yerleri muşamba ile kaplayın. Çalışma sırasında ‘dikkat et’, ‘üstünü boyama’, ‘az boya’ vb. gibi uyarılarda bulunmayın. Bırakın dilediği gibi çalışsın, etrafı kirletsin, ellerini, üstünü boyasın. Bu çalışma sırasında tam anlamıyla özgür olduğunu hissetsin ve dilediğini yapsın. Burada önemli olan sizin de ona bu rahat ortamı sağlayarak destek olabilmeniz ve ne olursa olsun çalışmasına karışmamanızdır. Dağıtmaktan ve kirlenmekten korkarak çalışan bir çocuk yaratıcılığını geliştiremez ve belirli sınırları aşamaz. Bu faaliyet saatlerine çocuğunuzun arkadaşlarını da çağırabilirsiniz. Hatta çocuğunuz biraz daha büyük yaşta ise arkadaşlarınız ve çocukları arasında bir Faaliyet Klübü kurarak bu çalışmaları ortak faaliyet saatlerine döndürebilirsiniz. Bu onlar için çok daha eğlenceli olacak ve birbirlerinden de yeni şeyler öğrenmelerini sağlayacaktır.

• Düzen ve Kuralların dışına çıkın 

  Sıcak ütü, fırın, elektrik prizi, ağza alınmaması gereken malzemeler, bıçak ya da makas ile oyun olmaz vb. gibi önemli kurallar dışında gereksiz kurallar koymayın. Her şey, her zaman çok düzenli olmak zorunda değildir. Bırakın çekmecenin içine bakmak istiyorsa baksın, çoraplarını dağıtmak istiyorsa dağıtsın. Birlikte merak ettiği şeyleri araştırın, gerekiyorsa bütün bir çekmeceyi birlikte boşaltın. Ona zararı olmayacak şeyleri incelemesine izin verin.

• Karışmayın 

  Çocuklar bir resim çizerken ya da oyun oynarken büyükler onlara karışmayı çok severler. Ona doğru olanın nasıl yapıldığını tekrar tekrar göstererek yardımcı olmaya çalışırlar. Oysa bu tarz davranışlar çocukları bir kutu içerinse hapsetmekten farksızdır. Bırakın çocuğunuz dilediği gibi boyasın, renkleri kendi seçsin, yamuk çizsin ama kendi istediği gibi çizebilsin. Bu tarz çalışmalarda ortaya çıkan sonuç değil, çalışma sırasındaki süreç önemlidir. Çocuğunuz mor renk bir yaprak boyamak istediyse bunun yanlış bir tarafı yoktur. Ona yaprakların yeşil olduğunu söylemek yerine, içinden geleni ifade edebilme özgürlüğünü vermek çok daha doğru bir seçim olacaktır. Aynı şekilde bir problem karşısında zorlandığını gördüğünüz zaman hemen yardımına koşmayın. Bırakın biraz zorlansın, farklı bir yöntem denesin, başarısız olsun, tekrar denesin. Ona en fazla probleme farklı bir yönden bakması için yol gösterin.

• Yeni şeyler denemesine izin verin

  Yaratıcılık yeni şeyler denemek ile gelişir. Yeniliklerden korkmamak, her zaman yapılanın dışında şeyleri çekinmeden deneyebilmek bu anlamda çok önemlidir. Bırakın çocuğunuz da yeni şeyler denesin, çalışmalarında boya renklerini birbiriyle karıştırsın, farklı şekilleri bir araya getirerek yapıştırsın… Belki boyaları birbiri ile karıştırarak ziyan edecek ama mavi ile sarıyı karıştırdığında yeşil elde ettiğini kendisi deneyerek öğrenmiş olacak. Elde edilen sonuç belki bulamaç bir resim kağıdı olacak ama bu sonuca ulaşırken yaşamış olduğu deneyim, deneme – yanılma ve öğrenme süreci inanın bir resimden çok daha değerli olacaktır.

• Faaliyet – Proje Dolabı hazırlayın

  Dilediği zaman kullanabileceği bir malzeme dolabı hazırlayın. Malzeme dolabında her zaman onun ilgisini çekecek yeni şeyler de eklemeyi unutmayın. Renkli değişik boya kalemleri, hamurlar, şablonlar, kalem, makas, yapıştırıcı gibi temel malzemelerin dışında buldukça değişik malzemeler de ekleyin. Gelen hediyelerin paket kağıtları, kurdeleler, yeni aldığınız bir malzemenin kutusu, değişik düğme vb. gibi her gün kullandığımız malzemeleri de atmak yerine bu dolapta saklayarak bir sonraki faaliyet çalışmasında değerlendirebilirsiniz. Yeni ve farklı materyaller kullanmak çocuğunuzun ilgisini çekecek, bu materyallere yeni anlamlar katarak farklı çalışmalarda kullanmaya teşvik edecektir.

• Televizyon ve bilgisayarı sınırlayın 

  Çocuğunuz televizyon ile uyanır, bilgisayar ile uyur ise boş vakitlerini değerlendirmek için farklı çalışmalar aramayacaktır. Sadece televizyon izleyerek ve bilgisayar oynayarak büyüyen bir çocuk yaratıcı yönünü geliştiremez ve sağlıklı bir şekilde kendini geliştirmeyi de öğrenemez.

• Müze ve sergileri dolaşın 

  Çocuğunuz ile birlikte etrafınızdaki müzeleri ziyaret edin. Yeni açılan sergileri gezin ve bunlar hakkında onunla konuşun, bilgi verin. Bir müzeye ya da sergiye gittiğiniz
  zaman sadece etrafa bakıp çıkmayın, eserleri inceleyin, onunla konuşun, düşüncelerini sorun. Altlarında yazı ve bilgi var ise birlikte okuyun, soru sormasına izin verin. Cevabı bilmiyorsanız görevliye sorarakbirlikte öğrenin.

• Örnek alın ama… 

  Faaliyet çalışmalarınızda bu dergi içerisinde yer alan örneklerden ya da farklıkaynaklardan yararlanabilirsiniz. Ancak sadece bu örneklere bağlı kalmayın. Çocuğunuz ile birlikteörneklerden yola çıkarak farklı çalışmalar da yapın. Örnek projede kedi yapılmış ise bunu yaptıktan sonra bir de köpek yapın, farklı hayvanlarla, değişik aksesuarlar kullanarak, renkleri değiştirerek yeni çalışmalar yaratın. Ornek projelerde yapılan çalışmaları sürekli birebir takipederek uygulamak yerine çocuğunuz ile birlikte örneklerden yola çıkarak değişik çalışmalar yaratmayı deneyin.

• Mükemmeliyetçi olmayın

  Çocuğunuzun yaptığı şeyleri düzeltmeye çalışmayın. Onlarıngözünde zaten bitmiş ve ‘güzel’ olmuş bir şeyi siz kendi yorumunuz ile değiştirmeye çalışmayın. Unutmayın, yaratıcılık bir şeyi, diğer bir çocuktan daha iyi yapmak değildir. Önemli olan ortaya çıkan ürünün size ne kadar güzel ya da mükemmel göründüğü değildir. Önemli olan çocuğunuzun bu çalışmayı yaparken yaşadığı deneyimdir ve hiçbir düzeltme çocuğunuz için kendi yaptığı çalışmadan daha mükemmel bir sonuç yaratamaz.